Tiroid Bezinin Embriyonik Gelişimi

Siklostomların bir grubu hariç, tüm omurgalıların tiroid bezi basitçe farinks tabanından gelişir.

İnsan embriyosunda tiroid bezi ve paratiroid bezinin erken gelişim evrelerinin yakın ilişkisi nedeniyle birlikte incelenir.

Tiroid bezi gelişimi, 24. günde orta hat kalınlaşması, devamında da farinks boşluğunun endodermal tabanının bir dış cebini oluşturarak başlar. Bu tiroid taslağı 1. farinks ve 2. farinks cepleri arasında kese benzeri bir çıkıntı oluşturur. Embriyo 6. haftada ya da 7. haftada çift lobludur; embriyo uzarken ve dil öne büyürken tiroid bezi boyun bölgesinde aşağı iner; fakat, başlangıç noktasına dar, tiroglossal kanal oluşturarak bağlı kalır.

5. hafta ve 6. hafta süresince III. çift farinks cebinin distal ucu ve IV. çift farinks cebinin distal ucu 4 paratiroid bezi taslağına farklılaşır. Paratiroid bez, tiroid bezinin posteriör yüzeyine yerleşir. Ultimobrankial cisim hücreleri tiroidin C hücrelerini oluşturur ve kalsitonin hormonu salgılarlar.

Ultimobrankial doku, aşağı omurgalılarda son farinks keselerinden gelişir ve perikardium üzerindeki bir konuma taşınır. Yerleştiği konumda da, kalsiyum düzenleyici faktör fonksiyonuyla kalsitonin hormonunu sentezleyen düzensiz foliküler dokuyu oluşturur.

Memelilerde ultimobrankial doku embriyoda IV. çift farinks keselerinden oluşur. Kaudal olarak tiroide doğru taşınır ve parafoliküler C hücrelerini oluşturur. Folikül hücreleri arasına dağılmış parafoliküler C hücreleri, kalsitonin hormonunu salgılar.

Tiroid Bezinin Histolojisi

Tiroid bezi foliküllerden, foliküller de folikül hücrelerinden oluşmuştur. Foliküller tiroid hormonlarının depolandığı kolloid sıvıyla doludur. Kolloid tiroid hormonunun bir proteine bağlı şelinin depolanma bölgesidir. Yani, tiroid bezi, hormonu hücre dışında depolanan tek bezdir.

Folikül epiteli aynı tür içinde ve aynı tiroid bezi içindeki farklı fizyolojik evrelerde çok değişkendirler. Alçak yassı (squamoz) hücrelerin oluşturduğu bir tiroid folikülü azalmış fonksiyonla ilişkilidir. Uzun (kolumnar) epitel ise, çok altif bir bezde görülür.

Sitolojik özellikler de tiroid bezi hücrelerindeki aktivitenin kriterleri olarak kullanılmaktadır. Tiroid bezinin fonksiyonel aktivitesi, golgi aygıtının büyüklüğü ve mitokondrilerin sayılarıyla paraleldir.

Tiroid bezinin özel fonksiyonu iyod biriktirilmesi ve biriktirilen iyodun tiroid hormonunu oluşturmak için tirozinle birleştirilmesidir.

Ters T3 (rT3)

İyot iyonlarının sayısı ve konumu önemlidir. Bazı iyotlanmış ve fakat biyolojik aktivitesi olmayan ya da çok düşük olan moleküller de sentezlenebilir.

Tiroid bezinden salgılanan tiroksin hormonu (T4) karaciğer ve böbrek hücrelerinde triiyodotironine (T3) ve ters T3'e (rT3) dönüştürülür.

Triiyodotironin (T3) tiroksin hormonundan 5 kat fazla aktiftir. Ancak rT3'ün biyolojik fonksiyonu inaktiftir. RT3 periferal dokuda tiroksinin (T4) monodeiyodinasyonuyla sentezlenir.

Çeşitli stres faktörleri deiodinaz enzimininin inhibe eder; triiyodotropin (T3) hormonuna dönüşüm, yani, aktif tiroid hormonu azalır. Tiroksin (T4) hormonu yön değiştirip rT3'e dönüşür ve rT3 miktarını artırır.