Siklostomların
bir grubu hariç, tüm omurgalıların tiroid bezi basitçe farinks
tabanından gelişir.
İnsan
embriyosunda tiroid bezi ve paratiroid bezinin erken gelişim
evrelerinin yakın ilişkisi nedeniyle birlikte incelenir.
Tiroid bezi
gelişimi, 24. günde orta hat kalınlaşması, devamında da farinks
boşluğunun endodermal tabanının bir dış cebini oluşturarak
başlar. Bu tiroid taslağı 1. farinks ve 2. farinks cepleri
arasında kese benzeri bir çıkıntı oluşturur. Embriyo 6. haftada
ya da 7. haftada çift lobludur; embriyo uzarken ve dil öne büyürken
tiroid bezi boyun bölgesinde aşağı iner; fakat, başlangıç
noktasına dar, tiroglossal kanal oluşturarak bağlı kalır.
Ultimobrankial
doku, aşağı omurgalılarda son farinks keselerinden gelişir ve
perikardium üzerindeki bir konuma taşınır. Yerleştiği konumda
da, kalsiyum düzenleyici faktör fonksiyonuyla kalsitonin hormonunu
sentezleyen düzensiz foliküler dokuyu oluşturur.
Memelilerde
ultimobrankial doku embriyoda IV. çift farinks keselerinden oluşur.
Kaudal olarak tiroide doğru taşınır ve parafoliküler C
hücrelerini oluşturur. Folikül hücreleri arasına dağılmış
parafoliküler C hücreleri, kalsitonin hormonunu salgılar.
Tiroid Bezinin Histolojisi
Tiroid bezi
foliküllerden, foliküller de folikül hücrelerinden oluşmuştur.
Foliküller tiroid hormonlarının depolandığı kolloid sıvıyla
doludur. Kolloid tiroid hormonunun bir proteine bağlı şelinin
depolanma bölgesidir. Yani, tiroid bezi, hormonu hücre dışında
depolanan tek bezdir.
Folikül epiteli
aynı tür içinde ve aynı tiroid bezi içindeki farklı fizyolojik
evrelerde çok değişkendirler. Alçak yassı (squamoz) hücrelerin
oluşturduğu bir tiroid folikülü azalmış fonksiyonla
ilişkilidir. Uzun (kolumnar) epitel ise, çok altif bir bezde
görülür.
Sitolojik
özellikler de tiroid bezi hücrelerindeki aktivitenin kriterleri
olarak kullanılmaktadır. Tiroid bezinin fonksiyonel aktivitesi,
golgi aygıtının büyüklüğü ve mitokondrilerin sayılarıyla
paraleldir.
Tiroid bezinin
özel fonksiyonu iyod biriktirilmesi ve biriktirilen iyodun tiroid
hormonunu oluşturmak için tirozinle birleştirilmesidir.
Ters T3 (rT3)
İyot iyonlarının
sayısı ve konumu önemlidir. Bazı iyotlanmış ve fakat biyolojik
aktivitesi olmayan ya da çok düşük olan moleküller de
sentezlenebilir.
Tiroid bezinden
salgılanan tiroksin hormonu (T4) karaciğer ve böbrek hücrelerinde
triiyodotironine (T3) ve ters T3'e (rT3) dönüştürülür.
Triiyodotironin
(T3) tiroksin hormonundan 5 kat fazla aktiftir. Ancak rT3'ün
biyolojik fonksiyonu inaktiftir. RT3 periferal dokuda tiroksinin (T4)
monodeiyodinasyonuyla sentezlenir.
Çeşitli stres
faktörleri deiodinaz enzimininin inhibe eder; triiyodotropin (T3)
hormonuna dönüşüm, yani, aktif tiroid hormonu azalır. Tiroksin
(T4) hormonu yön değiştirip rT3'e dönüşür ve rT3 miktarını
artırır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder